Het is nu meer dan een jaar geleden dat onze dochter, toen 15 jaar, uitviel op school. Zij heeft het geluk dat er inmiddels een mooie samenwerking is ontstaan tussen zorg, onderwijs, gemeente, leerplicht en ons als ouders. Door de juiste afstemming heeft ze zich kunnen ontwikkelen en hebben we kunnen voorkomen dat ze een thuiszitter werd. Ik gun iedere jongere ontwikkeling en groei, afgestemd op wat nodig is. Daarom zet ik me in voor sensitieve en creatieve jongeren die overbelast raken en moeite hebben hun weg (terug) in het onderwijs te vinden. Zodat ze vanuit hun unieke talenten en kwaliteiten hun eigen plek kunnen innemen in onze samenleving.
Presatiegerichte samenleving
Meer dan 4000 jongeren zitten thuis omdat er geen passende plek voor hen gevonden kan worden. Daarnaast stijgt het aantal jongeren dat psychische problemen heeft (1 op de 4). Een deel van deze jongeren heeft daar dermate last van dat het hen belemmert in het dagelijkse leven.
Onze samenleving is gebaseerd op vooruitgang en prestatie. Dat verwachten we ook van onze kinderen en jongeren. We vergelijken kinderen al van jongsaf aan met elkaar en met de groep. Als je buiten de norm van de groep valt, dan wordt gekeken hoe je alsnog binnen de gestelde norm kunt vallen. De lat om te presteren ligt hoog. Net als verwachtingen ten opzichte van onze kinderen. Door het (onderwijs)systeem, maar vaak ook door ouders. We willen het beste voor onze kinderen, maar zijn ons niet altijd bewust van de unieke talenten die een kind van nature heeft.
Natuurlijke diversiteit
In iedere samenleving zijn actieve jagers, creatieve geesten, filosofische denkers, concrete doeners nodig. Ook in de huidige samenleving is deze diversiteit aanwezig en ook nodig. Hoe kan het dan dat onze kinderen van jongs af aan langs dezelfde lat gelegd worden en worden beoordeeld op dezelfde criteria? Zoals Einstein al zei:
‘Everybody is a genius. But if you judge a fish by its ability to climb a tree, it will live its whole life believing that it is stupid.’
Zinvolle zorg en passend onderwijs
In plaats van het kneden van kinderen en jongeren om ze te laten passen in het onderwijssysteem is het nodig dat we de vraag (blijven) stellen: Wat heeft deze jongere nodig? In een rapport van René Peeters (https://vng.nl/onderwerpenindex/onderwijs/passend-onderwijs/publicaties/met-andere-ogen) staan een aantal aanbevelingen om te komen tot een goede samenwerking tussen verschillende domeinen. Daarbij is het van belang om buiten kaders te kunnen en durven denken. Verantwoordelijkheid nemen voor het geheel en handelen in het belang van de vraag van het kind/jongere, voorbij de grenzen van het eigen vakgebied. Interprofessionele samenwerking waarbij iedereen elkaars expertise respecteert en erkent. Peeters noemt daarnaast dat budgetten en beleid poreuze randen nodig hebben. Er is flexibiliteit en snelheid nodig. Zeker in situaties die acuut en nijpend zijn. Daarom pleit hij er voor dat een deel van het onderwijs/zorg budget (en zorgverzekeraars) gezamenlijk ingezet kan worden. Dat vereist dat het onderwijs en de zorg die geboden wordt zinvol is, aansluit en passend is bij de jongere/gezin/situatie en vooral aansluit bij de behoeften. Het is belangrijk in dit hele proces, dat goed geluisterd wordt naar de jongere en ouders.
Verbinden en samenwerken
Als zorg en onderwijs goed samenwerken kan mogelijk zwaardere (jeugd)zorg voorkomen worden. Zoals gezegd is het belangrijk dat we vooral kijken naar zorg en begeleiding die aansluit bij het specifieke kind en de jongere in een bepaalde situatie. Buiten de gebaande paden, met een open blik en veel creativiteit, ontstaan de mooiste trajecten en kan zo goed mogelijk worden aangesloten bij de behoeften van ieder kind en iedere specifieke situatie.
Als ouder heb ik een leemte ervaren tussen onderwijs en zorg. Op het moment dat steeds duidelijker wordt dat het binnen de school niet meer gaat, en het moment dat een kind/jongere daadwerkelijk uitvalt, is het nog mogelijk om de kramp er af te halen, tot rust te komen en opnieuw op te bouwen. In het tussenliggende domein valt dus naar mijn inzicht nog winst te behalen. Voordat een kind of jongere vastloopt is het van belang al toegang te krijgen tot interventies op maat. Dat betekent wel dat betrokkenen de vaste kaders (enigszins) los mogen laten en durven vertrouwen op het proces dat ontstaat. Vroegtijdige signalering en een voorliggend (preventief) traject inzetten, kan mogelijk (volledige) uitval in het onderwijs voorkomen en kan daarmee kostenbesparend zijn.
Transitie en cultuuromslag
We bevinden ons in een periode van transitie. Juist nu is het van belang dat gemeenten, zorg, onderwijs en ouders zich met elkaar verbinden en samenwerken. Dan kunnen we groeien naar een samenleving gebaseerd op vertrouwen, inclusie en participatie. Het vraagt moed, durf en doorzettingsvermogen om de omslag te maken van controle naar vertrouwen, tegelijkertijd vraagt het alleen een open, neutrale houding en ruimte geven aan dat wat nodig is. Ook al is dat buiten de lijntjes.